CÁCH ĐỌC NỐT NHẠC DÀNH CHO NGƯỜI BẮT ĐẦU VÀ ĐỌC BÀI NHẠC

Người mới học đàn piano không thể biết cách đọc nốt, cách sắp xếp vị trí ngón, cách tập luyện piano như thế nào cho hiệu quả, nên việc sử dụng những tài liệu sách cơ bản cho việc bắt đầu học là điều cần thiết, tốt nhất là tìm cho mình một giáo viên hướng dẫn trong thời gian đầu để xây dựng những thói quen tập luyện đúng, nhằm tránh mắc phải những thói quen tập luyện theo bản năng (vì hầu hết các sách piano sẽ không dạy điều này)

Có rất nhiều cách học nốt nhạc, dưới đây là một vài cách bạn có thể tham khảo và tìm cho mình một phương pháp phù hợp và hiệu quả nhất.

Cách học nốt liên tưởng giữa vị trí phím và nốt.

Xác định tất cả các nốt trên các đường kẻ và trong các khe theo quãng 3 nối tiếp nhau và đàn lần lượt 2 tay.

• Xác định trên nốt trên các đường kẻ ứng với vị trí nốt trện bàn phím, bắt đầu từ C4: Tay trái đặt lên nốt Do (ngón 5), Mi (ngón 3), Sol (ngón 1), và tay phải đặt lên nốt Si (ngón 1), Re (ngón 3), Fa (ngón 5) (minh họa hình vẽ)
• Xác định trên nốt trong các khe ứng với vị trí nốt trên bàn phím, bắt đầu từ D4: Tay trái đặt lên nốt D4 (ngón 5), F (ngón 3), A (ngón 1), và tay phải đặt lên nốt C (ngón 1), E (ngón 3), G (ngón 5) (minh họa hình vẽ)

Cách học nốt từ vị trí khóa nhạc.

• Từ vị trí khóa nhạc, chúng ta xác định được nốt rồi từ đó suy ra những nốt cao hơn và thấp hơn. Ví dụ khóa Sol được viết bắt đầu/kết thúc ở vị trí đường kẻ thứ 2 trên khuông nhạc, ta xác định được nốt nằm trên đường kẻ đó chính là nốt Sol, từ đó có thể tìm ra được các nốt khác cao hơn và thấp hơn nốt Sol này.

Cách học nốt nhạc bằng đối xứng từ vị trí chung C4.

• Từ nốt Do chung cho cả 2 khuông nhạc khóa Sol và Fa, sẽ tính được các nốt cao hơn và thấp hơn theo đường trục đối xứng, tay phải phân biệt được các nốt từ thấp đến cao và tay trái phân biệt được các nốt từ cao xuống thấp.

Cách học nốt bằng viết thuộc lòng tên nốt.

• Cách học nốt này khá là đơn giản, chỉ cần viết nhiều lần vị trí các nốt cần học cho đến khi thuộc. Mỗi lần có thể từ 3 đến 5 nốt.

Cách học nốt bằng các ứng dụng (Apps).

• Hiện nay có nhiều App hỗ trợ việc đọc nốt như các trò chơi bằng nốt nhạc với tiết tấu và hình ảnh sinh động rất phù hợp cho mọi lứa tuổi như Music Tutor, NoteRacer, Solfa... 

Sau khi đã thuộc vị trí một số nốt trên các khóa nhạc, chúng ta phải biết thêm các ký hiệu âm nhạc khác như: số chỉ nhịp, dấu hóa, sắc thái, cường độ... Tuy nhiên, chỉ cần biết những nốt và ký hiệu âm nhạc mà bạn bắt gặp trong tác phẩm đang học, vì học mở rộng tất cả nốt và ký hiệu âm nhạc sẽ không mang lại hiệu quả, chúng ta sẽ quên ngay sau đó do thiếu thực hành.

Giáo viên nên khuyến khích nhạc sinh thực hành đàn đồng thời đọc to tên nốt. Ngoài lợi ích nhanh thuộc nốt, thuộc bài, việc này sẽ giúp nhạc sinh làm chủ được tiếng đàn của mình, khi đàn các nốt sẽ không bị xô đẩy hoặc chạy nhanh quá tầm kiểm soát của não. Khi quen dần, nhạc sinh có thể đọc nhẩm trong đầu khi đàn.

Khả năng đọc nốt có liên quan mật thiết đến khả năng thị tấu. Khi bạn học thuộc nốt và đọc nốt tốt cũng là lúc nên bắt đầu xây dựng khả năng này. Vậy khả năng thị tấu là gi?

Thị tấu được hiểu là khả năng nhìn và đàn cùng một lúc. Trên thực tế, đây chính là phản xạ đọc nốt thật nhanh rồi sau đó đàn những gì đã thấy. Chúng ta có thể xây dựng từng bước phản xạ này ngay từ những ngày đầu học đàn nếu chúng ta biết và thực hành theo các mẹo sau đây:

Đàn tác phẩm từng tay đồng thời hát nốt, việc này giúp cho việc hình thành phản xạ thị tấu thông qua việc nhận diện âm hình, tiết tấu, hợp âm, các quãng.

Não bộ không thể tập trung 2 tay cùng lúc, nên việc đàn thuần thục từng tay giúp cho não bộ ghi nhớ về giai điệu tay phải cũng như phần đệm tay trái. Lúc này phản xạ thị tấu sẽ dựa trên trí nhớ của não bộ và thói quen của các ngón tay. Mắt chúng ta chỉ nhìn tác phẩm một cách tổng thể để gợi nhớ cho não và 2 tay.

Khi bạn xây dựng được bước đầu phản xạ thị tấu và hiểu thêm một số kiến thức cơ bản về nhạc lý, hòa âm thì phản xạ thị tấu sẽ cho bạn những trải nghiệm tuyệt vời hơn. Với những tác phẩm lần đầu tiên bạn bắt gặp, mắt bạn lúc này hoạt động nhìn nốt theo chiều dọc và chiều ngang rất nhanh, đồng thời não bộ phân tích được cách giai điệu đi như thế nào, hòa âm được sắp xếp ra sao và truyền tín hiệu đến cho các ngón tay ngay tức thì, và bạn sẽ nhìn và đàn được gần như là cùng một lúc.

Một điểm rất thú vị là các em nhỏ từ 4,5 tuổi khi học đàn sẽ xây dựng phản xạ thị tấu bằng cách chụp ảnh. Lúc này, đôi mắt như máy chụp ảnh và não bộ sẽ ghi nhớ lại tất cả dữ liệu. Điều này giải thích được lý do tại sao các bé càng nhỏ tuổi càng có lợi thế xây dựng phản xạ thị tấu hầu như rất nhanh và rất là tự nhiên, mặc dù không tường tận kiến thức âm nhạc như người lớn.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ) - Đại Nhật

Biên tập:  Lê Minh Hiền (nhạc sĩ)

Biên soạn: Nhạc sĩ Lê Minh Hiền, Việt Hà

Sửa bản in: Nhạc sĩ Minh Tâm

*** Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co.,Ltd